Ouders zonder contact–een stille pijn. Gitta van Haagen
Ouderverstoting. Een naar woord, maar zo wordt het genoemd, als je volwassen kind je niet meer wil zien. Het komt vaker voor dan we denken.
Cijfers laten zien dat in Nederland 6% van de moeders en 9% van de vaders geen contact meer heeft met ten minste één kind. Na een scheiding heeft één op de vijf kinderen helemaal geen contact meer met de vader; 25% van de vaders verliest dan het contact met minstens één kind.
Maar het is ook een verborgen probleem. Er wordt weinig over gesproken, er is geen onderzoek gedaan naar oorzaken noch naar gevolgen ervan en de cijfers laten alleen de niet verborgen situaties zien.
In de Verenigde Staten zijn de cijfers schrijnender: daar is 27% van de volwassenen vervreemd van een familielid, meestal een ouder. Voor bijna 20% van de vaders en 10% van de moeders is dat de realiteit. Cultureel gezien komt ouder-kindvervreemding daar twee keer zo vaak voor als in landen als Duitsland, Spanje of Israël.
Tegelijkertijd is er in de VS al veel meer aandacht voor dit thema. Er bestaan meerdere organisaties die ondersteuning bieden: van lotgenotengroepen tot therapie en doorverwijzing naar gespecialiseerde therapeuten.
Sommige Nederlandse ouders zoeken zelfs hulp bij deze buitenlandse organisaties, bij gebrek aan een vergelijkbaar aanbod hier en de onbekendheid met bestaande organisaties. Vaak gaat het daarbij om een verbroken relatie vanuit het kind, maar vaker nog om een onbevredigende of moeizame verhouding.
Behoefte aan erkenning en begeleiding
De behoefte aan steun en herkenning is groot, maar in Nederland nog grotendeels ondergronds. Er zijn wel online gemeenschappen, zoals besloten Facebookgroepen, waar lotgenoten elkaar vinden. En er is een groep in Amsterdam, ‘Leefsterk’, waarbij ouders begeleiding krijgen in contacthersteltrajecten. Het thema blijkt en blijft vaak omgeven door schaamte en stilte. Het bespreekbaar en zichtbaar maken is dan ook essentieel.
Ondersteuning van ervaringsdeskundigen is waardevol, maar vaak niet voldoende. Zowel persoonlijk en als therapeut heb ik ervaren dat ouder-kindvervreemding meestal voortkomt uit oude overlevingsmechanismen. Deze zijn onbewust en ontstaan in de vroege kindertijd, soms zelfs al vóór de geboorte. Ze wortelen in ontwikkelings- of vroegkinderlijk trauma.
In mijn opleidingen, supervisie, leertherapie en bij de cliënten die ik begeleidde – maar vooral ook in mijn eigen persoonlijke helingsproces – heb ik ervaren hoe stevig deze mechanismen verankerd zijn en hoe diep het trauma kan zitten dat aan die overlevingsmechanismen ten grondslag ligt. En hoe die overlevingsmechanismen hebben geleid tot gedragspatronen en gemaakte keuzes die de vervreemding, de verstoting of de moeilijke relatie mede hebben doen ontstaan en zelfs in stand houden. Daarom is deskundige begeleiding vaak noodzakelijk.
Herstel begint bij aanvaarding
Veel ouders hopen op herstel van de relatie. Dat verlangen is begrijpelijk, maar niemand kan dat herstel garanderen. Wat wel mogelijk is, is een leven waarin schaamte, schuld, boosheid en verdriet minder grip op je hebben. Waar je je overlevingsmechanismen hebt leren herkennen en hebt kunnen loslaten. Zodat het contact met je ziel hersteld kan worden. Zodat je weer open kunt staan voor verbinding, voor levensvreugde, voor liefde.
Dat herstel van het contact met je ziel begint bij aanvaarding. Aanvaarding van de situatie zoals die is. In die zin komt dat herstelproces overeen met een rouwproces. Alleen gaat het hier om rouwen om een kind dat nog leeft, om levend verlies. In dat rouwproces komt, als het goed is, alles naar boven: al je gevoelens, al je gedachten, al de keuzes die je hebt gemaakt, al je patronen. Je leven trekt aan je voorbij. Wat heb ik goed gedaan? Wat niet? Waar ben ik verantwoordelijk voor? Aanvaarding van dat alles vormt het fundament van het herstel van het contact met je ziel.
Zo ontstaat in ieder geval de mógelijkheid dat het contact met je kind hersteld wordt!
Gitta van Haagen is levensbegeleider. Zij helpt je je te richten op wat essentie is, op wat goed is, waar en schoon. Op de Kunst van het Leven ook in moeilijke omstandigheden.
Voor meer informatie over Gitta en haar werk en voor contact ga je naar haar site “Ouders zonder contact”.